مروری بر سیستمهای جامع بانکی
Core Banking System
مهندس فریبرز رحمانی
مجله بانکداری الکترونیک- مهرماه 1391
امروزه یکی از چالش های بزرگ بانک ها و موسسات مالی برای شروع و یا گسترش عملیات بانکی، داشتن یک سیستم جامع بانکی مناسب است.
اجرای پروژه سیستم جامع بانکی در بانک ها و موسسات مالی بی شک بزرگ ترین و مهم ترین پروژه IT به حساب می آید، چرا که انجام کلیه عملیات مالی و حسابداری، عملیات شعب و عملیات پشت باجه توسط این سیستم ها اجرا می شود و می توان گفت این سیستم قلب یک سیستم بانکی است.
بنابر این داشتن نرم افزار مناسب Core Banking که توانایی انجام کلیه عملیات ذکر شده را با سرعت پردازش مناسب و امکان گسترش پذیری با افزایش حجم عملیات، شعب و مشتریان بانک را داشته باشد برای بانک امری اجتناب ناپذیر است. سابقا شرکت هایی که در زمینه سیستم های جامع بانکی در دنیا فعالیت داشتند، این سیستم ها را مجزا از سیستم شعبه و سیستم های جانبی دیگر و غالبا روی کامپیوتر های بزرگ Mainframe ارایه می کردند و سیستم شعبه توسط شرکتهای دیگری ارائه میشد که مشکلات عدیده ای در اجرا، یکپارچه کردن سیستم ها و پشتیبانی آنها به وجود می آمد.
با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، شرکت های جدید در این زمینه که غالبا از سال 1995 فعالیت دارند کلیه ماژول های تجاری مورد نیاز را در جلوی باجه . پشت باچه را به صورت یکپارچه و روی سکوی نرم افزاری واحد ارایه می کنند.
تعریف یک سیستم جامع بانکی
تعاریف مختلفی از یک سیستم جامع بانکی از دیدگاه های مختلف وجود دارد. برخی یک حساب online را هم یک سیستم Core Banking می دانند و برخی دیگر فقط انجام عملیات روزانه بانک را برای این تعریف کافی می دانند، اما واقعیت این است که تعریف این سیستم جامع بانکی نیز مانند خود آن تعریف جامعی است.
بر اساس تحقیق و بررسی که شرکت های،Accenture SAP با مشارکت موسسه بازاریابی و مدیریت مالی اروپا (EFMA) در سال 2005 در 70 بانک و با انجام 147 مصاحبه با مدیران تجاری و IT، 1300 مصاحبه با مدیران شعب و کارمندان در آمریکای شمالی، اروپا و آسیا داشتند، نیازها و انتظارات این افراد یک سیستم جامع بانکی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. در این بررسی بخش تجاری و بخش IT بانک ها تعاریف خاص خود را از یک سیستم جامع بانکی ارایه کردند و هر کدام انتظارات خود را مدنظر قرار دادند.
واقعیت این است که یک سیستم جامع بانکی میبایست توانایی پاسخگویی به نیازهای هر دو گروه را داشته باشد. بدین ترتیب و با توجه به موارد فوق تعریف ذیل برای یک سیستم جامع بانکی ارایه گردید:
یک سیستم جامع بانکی Core Banking، یک مجموعه کامل از برنامه های کاربردی (ماژولها) یکپارچه بوده که امکان توسعه، پردازش و مدیریت محصولات و خدمات جاری و آتی یک سازمان مالی را فراهم می سازد.
بنابر این یک سیستم جامع بانکی باید قادر به تامین نیازهای IT و تجاری بانک بوده و بنابر این بتواند انواع خدمات را در قالب: بانکداری خرد، بانکداری کلان، بانکداری بین الملل، بانکداری اشخاص و شرکت ها، سیستم شعبه، مدیریت ارتباط با مشتریان، مدیریت ریسک، مدیریت سودآوری مشتری، مدیریت حسابداری و دفتر کل بانک را پوشش دهد. از طرفی امکان ارتباط با سیستم های بین المللی مالی وسیستم های پرداخت داخلی و خارجی را داشته باشد.
همچنین از انعطاف پذیری لازم جهت ارایه خدمات متنوع از طریق کانال های مختلف سرویس دهی مانند موبایل، کیوسک، اینترنت و غیره برخوردار باشد و گزارشات متنوع در سطح شعبه، دفتر مرکزی و گزارشات مورد نیاز بانک مرکزی را ارائه نماید.
برخی چالش های کلیدی تکنولوژیک در سیستم های Core Banking موجود
در سیستم های جامع بانکی امروزی چالش های اساسی وجود دارد که می توان به تعدادی از آنها در ذیل اشاره کرد.
علت عمده این اشکالات را می توان در نبود به روز رسانی سیستم های قدیمی توسط شرکت های ارایه کننده، فقدان معماری صحیح و مناسب برای اینگونه سیستم ها با حجم پردازش کلان، عدم به کارگیری تکنولوژی مناسب در طراحی و پیاده سازی نرم افزار، نبود امکان گسترش پذیری نرم افزار و نبود شناخت عملیات گسترده بانکداری توسط تولید کنندگان دانست.
توپولوژی های مختلف در پیاده سازی یک سیستم Core Banking
پیاده سازی سیستم های Core Banking به روش های متفاوتی قابل انجام است و بستگی به زیر ساخت های شبکه ای و مخابراتی هر کشور دارد.
برخی روش توزیعی(Distributed) را پیشنهاد می کنند، برخی دیگر روش کاملا متمرکز(Full Centralized) را مد نظر قرار می دهند و گروهی نیز ترکیبی از این دو را برمیگزینند. به هر حال روش پیاده سازی باید به گونه ای باشد که حداکثر زمان سرویس دهی Up-Time برای ارایه خدمات به مشتریان و کاربران میسر شود.
یک Core Banking مناسب و هدف
همان گونه که در تعریف ذکر شد سیستم جامع بانکی مناسب و هدف می بایست پاسخگوی نیازهای فناوری اطلاعات و نیازهای تجاری بانک باشد. مدیران فناوری اطلاعات بانک ها به دنبال سیستمی هستند که از نظر تکنولوژیک پاسخگوی نیاز آنها بوده و پشتیبانی عملیاتی آن آسان و کم هزینه باشد، در صورتی که مدیران تجاری بانک نیاز خود را در نوآوری محصولات و افزایش سهم بازار می دانند.
با توجه به موارد ذکر شده در یک سیستم جامع بانکی می بایست قابلیت های فنی و تجاری را جداگانه بررسی کرد.
نمونه ای از قابلیت های فنی یک سیستم Core Banking
1- دارای یک معماری باز و لایه بندی شده باشد به طوری که بتوان هر گونه عملیات مختلف(Functionality) را روی آن پیاده کرد.(Multi-tier/Open System) امروزه از معماری سرویس گرا SOA و ساختارهای ERP استفاده می شود.
2- قابل اجرا روی سکوهای مختلف نرم افزاری و سخت افزاری باشد، به خصوص سکوهای نرم افزاری پیشرفته و به روز را پشتیبانی کند.
3- درون خط و Real Time باشد.
4- دارای قابلیت گسترش پذیری باشد.(Scalability)
5- انعطاف پذیر باشد.(Flexibility)
6- از امنیت لازم برخوردار باشد.(Security)
7- ماژولار و در عین حال یکپارچه باشد.(Modularity & Integrity)
8- امکان ارتباط با کانال های مختلف تحویلداری و سلف سرویس از جمله KiosK, ATM وMobile را داشته باشد.
9- امکان بومی سازی و شخصی سازی را به شکل پارامتریک و با هزینه کم داشته باشد.(Customizable/ Parametric)
10- قابلیت انبار کردن اطلاعات و ارایه گزارش های مورد درخواست را داشته باشد.(Date warehouse)
11- قابلیت اجرا در محیط وب را داشته باشد.(Web Enabled)
نمونه ای از قابلیت های تجاری
1- یک سیستم همه جانبه End-to-End برای بانک باشد به طوری که همه عملیات جلوی باجه و پشت باجه و عملیات واحد های مرکزی را پوشش دهد.
2- امکان پشتیبانی از محصولات موجود بانک و تعریف محصولات جدید بانک بر اساس نیاز بازار را به راحتی داشته باشد.
3- مشتری مدار بودن سیستم و امکان مدیریت ارتباط با مشتریان(Customer Center)
4- امکان مدیریت ریسک (Risk management)
5- امکان مدیریت نقدینگی (Cash Management)
6- امکان ارتباط با سیستم های مالی بین المللی از جمله(IFRS, Base II, sox,…)
7- امکان ارتباط با سیستم های پرداخت بین المللی Swift
8- ارائه گزارش های متنوع در سطح شعب و سرپرستی و گزارش های مدیریتی و امکان تعریف گزارشهای جدید توسط پرسنل بانک
9- امکان اعمال سریع قوانین بانک مرکزی و قوانین بانکداری اسلامی میسر باشد.
(پایان)